Opis

Mapa opracowana przez Eugeniusza Romera z powodu ukazania się Manifestu (Aktu) z 5 listopada 1916 r., wydanego w imieniu cesarzy Niemiec i Austrii, proklamującego powstanie państwa polskiego podporządkowanego politycznie państwom centralnym w zamian za militarną pomoc wojska polskiego. Na mapie, na tle rozmieszczenia ludności polskiej oraz przebiegu granic Polski z 1772 roku, przedstawiono sytuację polityczno-militarną ziem polskich w roku 1916 wraz przebiegiem linii frontów oraz strefami okupacji niemieckiej i austriackiej w Królestwie Polskim. Rozmieszczenie Polaków przedstawiono kolorem niebieskim, w podziale na obszary z liczebną dominacją Polaków oraz "obszary polskich interesów narodowych", na terenie których ludność polska była w mniejszości, ale które według E. Romera, z powodów historycznych, politycznych, gospodarczych i kulturowych są istotne dla przyszłego państwa polskiego.

Dodatkowe informacje

Konsekwencje aktu 5 listopada
Dla środowisk politycznych orientujących się na państwa centralne swego rodzaju przełomem okazał się dwucesarski akt 5 listopada, ogłoszony jednocześnie w Warszawie i Lublinie, a proklamujący powołanie do życia na ziemiach wydartych Rosji polskiego państwa. Było to zwieńczenie pierwszej, wewnętrznej, licytacyjnej fazy, a zarazem przeniesienie licytacyjnych poczynań na grunt międzynarodowy. Wprawdzie była to w gruncie rzeczy deklaracja intencji, ale przekreślała ona międzyzaborczą solidarność w kwestii polskiej, a ponadto umożliwiła podjęcie przez kolejne organa emancypacyjne (Tymczasową Radę Stanu, Komisję Przejściową Tymczasowej Rady Stanu, Radę Regencyjną i jej rządy) realnych prac nad wznoszeniem zrębów własnej państwowości.
Listopadowy akt pozostawiał w zawieszeniu kwestię granic przyszłego organizmu państwowego. Za oczywiste uznawano, że poza nim pozostaną i ziemie zaboru pruskiego, i Galicja, przy czym niezwykle realnie rysowała się groźba terytorialnych korekt na rzecz Prus (pas graniczny). Niewiadomą pozostawał ponadto zasięg Królestwa Polskiego na wschodzie, co łączyło się choćby z przyszłością ziem litewskich. Generalnie kwestie te pozostawały otwarte, zależne również od dalszego przebiegu wojny.
Poza krótkim okresem euforii, główne siły polityczne również po listopadowym akcie pozostały na zajmowanych uprzednio pozycjach. Międzypartyjne Koło Polityczne oczekiwało na instrukcje z zachodu, krakowscy konserwatyści nie tracili nadziei na restytucję austro-polskiej koncepcji, usatysfakcjonowani zaś byli nieliczni i pozbawieni wpływu germanofile. Obóz niepodległościowy odjął natomiast próbę utworzenia armii w porozumieniu z Niemcami, konsekwentnie głosząc hasło „rządu i wojska” [więcej: B. Konopska, M. Barwiński i in., Kształtowanie granic niepodległej Polski w świetle dokumentów kartograficznych, PTH, Warszawa 2023, s. 101-102; https://polona.pl/preview/f934b1e7-73ff-4f40-b7db-868a3bc1c4d4 ].
Zob. też http://graniceniepodleglej.edu.pl/?page_id=439 ; http://graniceniepodleglej.edu.pl/?page_id=307