Opis

Mapa związane z Komisją ds. Delimitacji Granic Czechosłowacji i krajów sąsiednich (Niemcy, Polska i Węgry) z 1920 r. Przedstawia fragment pogranicza polsko-czechosłowackiego obejmującego Śląsk Cieszyński, Orawę oraz Spisz. Podstawowymi punktami spornymi, przedstawionymi na mapie, jest podział tych trzech regionów pomiędzy Polskę a Czechosłowacją. Do I wojny światowej Spisz oraz Orawa znajdowały się w granicach Węgier, a Śląsk Cieszyński w granicach Austrii. Po rozpadzie monarchii Austro-Węgierskiej oraz zakończeniu wojny, nowopowstała Czechosłowacja rościła pretensje terytorialne do całego obszaru północnych Węgier (w tym do Spiszu i Orawy), oraz do uprzemysłowionego i zasobnego w złoża węgla kamiennego Śląska Cieszyńskiego. Z kolei liczna na tych obszarach ludność polska, zwłaszcza we wschodniej i centralnej części Śląska Cieszyńskim, na północnym Spiszu oraz północnej Orawie, domagała się przyłączenia tego obszaru do Polski. W 1919 roku, podczas konferencji w Paryżu, podjęto decyzję o przeprowadzeniu w tych trzech regionach w połowie 1920 roku plebiscytów, które miały zadecydować o ich przynależności politycznej. Ostatecznie 2 lipca 1920 roku, podczas konferencji w Spa (Belgia) podjęto decyzję o rezygnacji z plebiscytów (z powodu wojny polsko-bolszewickiej), a decyzję o podziale tych regionów scedowano na Radę Ambasadorów, która 28 lipca 1920 roku w Paryżu, podjęła arbitralną decyzję, przyznając Polsce tylko niewielkie fragmenty spornych obszarów, co nie zakończyło sporów terytorialnych polsko-czechosłowackich. Mapa przedstawia efekt decyzji Rady Ambasadorów z dnia 18 lipca 1920 roku. Kolorem zielonym zaznaczono zasięg terytorialny Spiszu, Orawy i Śląska Cieszyńskiego (z tym, że w przypadku Spiszu, dotyczy to tylko jego północnej części), a kolorem czerwonym granice wytyczone na podstawie decyzji Rady Ambasadorów z 28 lipca 1920, czyli tzw. „linie Ambasadorów”, które miały stać się granicami Polski i Czechosłowacji. W przypadku podziału wszystkich trzech regionów, decyzja Rady Ambasadorów była niekorzystna dla Polski i spotkała się z protestami polskich władz. W żadnym z tych regionów granica polsko-czechosłowacka nie miała identycznego przebiegu jak na omawianej mapie. Wszelkie modyfikacje zostały ostatecznie ustalone w roku 1924 przez Komisję Delimitacyjną, a następnie zaakceptowane przez Ligę Narodów oraz rządy Polski i Czechosłowacji. Zmiany były jednak nieznaczne, często dotyczyły wzajemnej wymiany niewielkich terytoriów (wsi) i w żadnym przypadku nie zmieniły w istotny sposób niekorzystnej dla Polski decyzji Rady Ambasadorów z 28 lipca 1920 roku. Na Spiszu modyfikacja dotyczyła niewielkiego obszaru na południe od wsi Jurgów i Brzegi (z korzyścią dla Polski) oraz na południe od wsi Niedzica, na Orawie przekazano Czechosłowacji dwie wsie (Głodówka i Sucha Góra) na zachód od Chochołowa, w zamian za część wsi Lipnica Wielka, a na Śląsku Cieszyńskim Czechosłowacja otrzymała wieś Herczawę w południowej części regionu. W tak ustalonej formie granice te funkcjonują również współcześnie.