Opis

Wbrew tytułowi mapa nie obejmuje obszaru Śląska Cieszyńskiego, natomiast obejmuje fragment pogranicza polsko-czechosłowackiego: Orawę, Tatry i Spisz. Zostały na niej przedstawione różne wersje przebiegu granicy polsko-czechosłowackiej proponowane i ustalane w latach 1920-1922. Są to: dawna granica austriacko-węgierska (kolor żółty), granice obszarów plebiscytowych na Orawie i Spiszu (kolor granatowy) tzw. „linia Ambasadorów” z 28 lipca 1920 r. (kolor czerwony), Linia graniczna na Orawie po decyzji Komisji Delimitacyjnej z 25 kwietnia 1921 roku (kolor pomarańczowy ze szrafem w postaci czarnych kresek i kropek), linia graniczna na Spiszu proponowana przez Polską Komisję Delimitacyjną (kolor niebieski ze szrafem w postaci czarnych i białych kropek), linia graniczna na Spiszu przegłosowana przez Komisję Delimitacyjną 25 września 1922 r. (kolor żółty ze szrafem w postaci czarnych kropek). Podstawowymi punktami spornymi, przedstawionymi na mapie, jest podział Orawy oraz północnego Spiszu pomiędzy Polskę a Czechosłowacją oraz określenie przynależności państwowej położonej w Tatrach doliny Jaworzyny. Orawa i Spisz do I wojny światowej znajdowały się w granicach Węgier. Po rozpadzie monarchii Austro-Węgierskiej oraz zakończeniu wojny, nowopowstała Czechosłowacja rościła pretensje terytorialne do całego obszaru północnych Węgier, z kolei liczna na północnej Orawie i północnym Spiszu ludność polska, domagała się przyłączenia tych obszaru do Polski. W 1919 roku, podczas konferencji w Paryżu, podjęto decyzję o przeprowadzeniu w obu regionach w połowie 1920 roku plebiscytu, który miał zadecydować o ich przynależności politycznej. Ostatecznie plebiscytu nie przeprowadzono (z powodu wojny polsko-bolszewickiej), a podziału Orawy i Spiszu dokonała arbitralnie Rada Ambasadorów 28 lipca 1920 roku, przyznając Polsce niewielkie fragmenty obu regionów (kolor czerwony), co nie zakończyło sporów terytorialnych polsko-czechosłowackich. Nie rozstrzygnięto wówczas także przynależności państwowej doliny Jaworzyny. W kwietniu 1921 roku, nową wersję granicy na Orawie, korzystniejszą dla Polski, przegłosowała międzynarodowa Komisja Delimitacyjna (kolor pomarańczowy), a we wrześniu 1922 r., to samo zrobiła na Spiszu (kolor żółty). Na Spiszu postulowała włączenie do Polski części Tatr Wysokich na wschód od Rysów i Morskiego Oka oraz dzieliła dolinę Jaworzyny pomiędzy Polskę a Czechosłowację (granica miała biec dnem doliny). Była to także propozycja korzystniejsza dla Polski niż wcześniejsze rozstrzygnięcia Rady Ambasadorów. Natomiast ta sama propozycja Komisji Delimitacyjnej z roku 1922 dzieliła północny Spisz w sposób jeszcze bardziej niekorzystny dla Polski, pozostawiając gminy Kacwin i Niedzica po stronie czechosłowackiej. Co ciekawe taki sam, bardzo niekorzystny dla Polski, podział północnego Spiszu uwzględniała także propozycja Polski (kolor czerwony), która jednocześnie postulowała włączenie do Polski dużo większego obszaru Tatr Wysokich wraz z całą doliną Jaworzyny (obszar ten pod względem historycznym także jest zaliczany do Spiszu). Strona polska wyraźnie dążyła do swoistej wymiany terytoriów - dolinę Jaworzyny za Kacwin i Niedzice. Było to jednak działanie nieskuteczne. Żadna z propozycji przebiegu granicy zaznaczona na tej mapie nie została zatwierdzona dokładnie w takiej wersji. Ostateczny przebieg granicy polsko-czechosłowackiej na Orawie i Spiszu, w wersji istniejącej do czasów współczesnych, ustalono dopiero na posiedzenia Komisji Delimitacyjnej w Brnie (Czechosłowacja) 11 lutego 1924 roku, a następnie zatwierdzono przez Ligę Narodów 12 marca 1924 roku. Ze wszystkich powyższych propozycji podziału, najbardziej niekorzystne dla Polski było pierwsze rozstrzygnięcie Rady Ambasadorów z 28 lipca 1920 roku, dzielące Spisz i Orawę według tzw. "linii Ambasadorów" i ostateczna wersja przebiegu granicy ustalona przez Komisję Delimitacyjną w 1924 roku była najbardziej zbliżona właśnie do przebiegu "linii Ambasadorów". Zmiany były nieznaczne, często dotyczyły wzajemnej wymiany niewielkich terytoriów (wsi) i w żadnym przypadku nie zmieniły w istotny sposób niekorzystnej dla Polski decyzji z lipca 1920 roku. Na Spiszu modyfikacja dotyczyła niewielkiego obszaru na południe od wsi Jurgów i Brzegi (z korzyścią dla Polski) oraz na południe od wsi Niedzica, natomiast cała dolina Jaworzyny przypadła Czechosłowacji. Na Orawie przekazano Czechosłowacji dwie wsie (Głodówka i Sucha Góra) na zachód od Chochołowa, w zamian za część wsi Lipnica Wielka. W tak ustalonej formie granice te funkcjonują również współcześnie.