Opis

Na mapie została przedstawiona za pomocą czerwonej linii propozycja przebiegu granicy polsko-niemieckiej, według stanowiska Komitetu Narodowego Polskiego. Jako podkładu użyto mapy wydanej przez Biuro Kartograficzne Centralnej Agencji Polskiej w Lozannie, przedstawiającej procentowy udział dzieci narodowości polskiej wśród uczniów szkół podstawowych w powiatach wschodniej części Prus, według oficjalnych danych statystycznych rządu pruskiego pochodzących ze spisu szkolnego z roku 1911. Na mapie jest odręczny dopisek "Granica Zachodnia Polski (stanowisko K.N.P.)". Oczywistą intencją przekazu była sugestia, ze proponowana linia przyszłej granicy polsko-niemieckiej uwzględnia realia narodowościowe. Faktycznie głównym, ale nie jedynym, kryterium zaproponowania przebiegu granicy polsko-niemieckiej, była struktura narodowościowa, a konkretnie udział dzieci narodowości polskiej wśród uczniów szkół podstawowych we wschodnich powiatach Prus. Na obszarze Śląska oraz Warmii i Mazur, zaproponowano przebieg granicy w ten sposób, aby włączyć do Polski wszystkie powiaty z ponad 50% (tylko w pojedynczych przypadkach z ponad 40%), udziałem dzieci narodowości polskiej wśród uczniów szkół podstawowych, ponadto granicę poprowadzono zgodnie z granicami pruskich powiatów (za wyjątkiem powiatu Reszel). Natomiast w Wielkopolsce, na Pomorzu oraz Powiślu odstąpiono od tej zasady - proponowano włączyć powiaty już od ponad 25% udziału dzieci polskich, a na Pomorzu i Powiślu w granicach Polski miały znaleźć się w całości lub częściowo powiaty z zaledwie kilku procentowym udziałem dzieci narodowości polskiej lub wręcz bez polskiej ludności (powiat Elbląg). Ponadto przebieg proponowanej granicy na wielu odcinkach był niezgodny z pruskim podziałem administracyjnym. Przedstawione na mapie stanowisko KNP w sprawie wytyczenia granicy polsko-niemieckiej, bazowało na kryteriach narodowościowych i strategicznych. Kryteria narodowościowe (wyraźny, ponad 50% udział dzieci narodowości polskiej wśród uczniów szkół podstawowych) były wystarczające, żeby włączyć w granice Polski cały obszar Górnego Śląska, większość Śląska Opolskiego oraz szeroki pas południowych Mazur i południowej Warmii. Tam, gdzie przebieg linii granicznej byłby zbyt zawiły (Wielkopolska) lub wchodziły w grę względy strategiczne (szeroki dostęp do morza w rejonie ujścia Wisły) kryteria narodowościowe schodziły na plan dalszy. Na mapie brak daty, ale można przypuszczać, ze została wykonana na przełomie 1918 i 1919 r., lub w początkach 1919 r., w związku z obradami konferencji pokojowej. Wykorzystywanie przez polskie instytucje, na potrzeby przedstawiania argumentów za polskością Śląska, Wielkopolski, Pomorza oraz Warmii i Mazur, danych pochodzących z pruskiego spisu szkolnego z 1911 roku, a nie ze spisu powszechnego z 1910 roku, było uzasadnione m.in. tym, że w spisach powszechnych narodowość była ustalana na podstawie odpowiedzi na pytanie o język ojczysty, a statystyka pruska wyszczególniała obok języka polskiego, także język kaszubski i mazurski, co skutecznie zmniejszało liczbę osób deklarujących język polski (a tym samym liczbę osób zaliczonych do polskiej narodowości). Ponadto w pruskim spisie powszechnym istniała możliwość zadeklarowania dwóch języków i część Polaków, znających także język niemiecki, deklarowało język polski wraz z niemieckim, co skutkowało zaliczeniem ich do tzw. „osób dwujęzycznych”.