Opis

Na mapie zobrazowano liczbę urodzeń w tzw. "pruskiej Polsce" (Śląsk, Wielkopolska, Kujawy, Pomorze, Mazury) w trakcie czterech lat (1909-1913). W poszczególnych powiatach przedstawiono zróżnicowanym szrafem liczbę urodzeń na tysiąc mieszkańców w sześciu równych przedziałach, od 20-25 do 45-50. Według przytoczonych danych, najwyższa liczba urodzeń była w silnie zurbanizowanej i uprzemysłowionej wschodniej części Górnego Śląska, w środkowej Wielkopolsce oraz na Kaszubach. Z kolei najniższa liczba urodzeń na tysiąc mieszkańców została odnotowana w zachodniej Wielkopolsce, zachodniej części Opolszczyzny oraz na Mazurach.

Dodatkowe informacje

We wrześniu 1915 r. na neutralnym gruncie, w Szwajcarii zorganizowano polski ośrodek propagandy prasowej pod nazwą Centralnej Agencji Polskiej. Na jej czele stanął Erazm Piltz, związany z tzw. „realistami” (Stronnictwo Polityki Realnej), a zatem teoretycznie reprezentujący orientację prorosyjską. Teoretycznie, gdyż definiując charakter inicjatywy podkreślał potrzebę zachowania neutralności i bezstronności politycznej, co czynił przyciągając do współpracy postacie reprezentujące różne polityczne opcje, od konserwatystów poprzez Narodową Demokrację po grupę „niepodległościową” na czele z Janem Kucharzewskim – w praktyce orientującą się na Niemcy.
Centralna Agencja Polska miała dostarczać zainteresowanym informacji o charakterze encyklopedycznym, potrzebnych dla zrozumienia kwestii polskiej: dotyczących polskiej historii, problemów, tendencji, w tym oczywiście także obszaru objętego kwestia polską. W warunkach nacisku zwolenników państw centralnych, wyzyskujących koniunkturę tworzoną przez sukcesy niemieckie, przestrzeganie statutowej neutralności okazało się trudne. Po poszerzeniu Agencji o 2 osoby związane z orientacją NKN-owską (październik 1915 r.) został wysłany do Dmowskiego monit z prośbą o przyjazd. Wiązało się to z zaniepokojeniem prokoalicyjnej części Agencji – pytanie, czy całej wobec różnic zdań, jakie się ujawniły... [więcej: B. Konopska, M. Barwiński i in., Kształtowanie granic niepodległej Polski w świetle dokumentów kartograficznych, PTH, Warszawa 2023, s. 99-100 ; https://polona.pl/preview/f934b1e7-73ff-4f40-b7db-868a3bc1c4d4 ].
Zob. też http://graniceniepodleglej.edu.pl/?page_id=439 ; http://graniceniepodleglej.edu.pl/?page_id=307