Opis

Mapa przedstawia rozmieszczenie ludności polskiej na historycznym terytorium Polski według E. Romera i K. Nitscha na podstawie deklaracji języka ojczystego podczas rosyjskiego, niemieckiego i austriackiego spisu ludności, w sześciu przedziałach, od ponad 75% do poniżej 1%. Tak szeroki zakres statystyczny, umożliwił zarówno pokazanie obszarów z wyraźną dominacją Polaków (np. Królestwo Polskie, część Śląska i Wielkopolski), jak i "pokrycie" obecnością ludności polskiej nie tylko całego terytorium Polski przedrozbiorowej, ale także obszarów na północ i zachód od granic z roku 1772. Pod względem zastosowanych metod kartograficznych, mapa była dziełem nowatorskim. Z reguły mapy narodowościowe pokazują strukturę etniczną w granicach administracyjnych (bo w taki sposób publikowane są dane statystyczne ze spisów powszechnych), co powoduje przekłamanie polegające na występowaniu wyraźnych różnic w strukturze narodowościowej sąsiadujących ze sobą gmin czy powiatów, co często nie ma pokrycia w rzeczywistości. Mimo wiernie oddanych danych statystycznych, odniesienie ich do granic administracyjnych, zamazuje i wypacza realne relacje etniczne na danym obszarze. Nowatorstwo metody opracowanej przez E. Romera polegało m.in. na przenoszenia danych statystycznych na mapę za pomocą interpolacji, a w konsekwencji nietypowego użycia izarytm na mapach przedstawiających m.in. strukturę etniczną i gęstość zaludnienia, dzięki czemu uzyskano wartości bardziej zbliżone do rzeczywistych oraz uniknięto powielania granic administracyjnych w wypadku zjawisk, które nie miały z nimi związku (np. struktury językowej czy narodowościowej). Mapa jest częścią kompleksowego opracowania kartograficznego z okresu I wojny, przygotowanego i opracowanego przez E. Romera w 1916 r. „Geograficzno-statystycznego atlasu Polski”. Autor zamieścił w nim kartograficzny obraz historycznych ziem polskich (w granicach z 1772 r.) pod względem fizjograficznym, politycznym, narodowościowym, kulturowym, społecznym, gospodarczym i komunikacyjnym. Posługując się dokumentacją statystyczną, zobrazował m.in. zasięg osadnictwa ludności polskiej, ukazał jej dominującą siłę kulturową, gospodarczą i organizacyjną, a także regiony gdzie pozostawali w mniejszości. Poza wartością stricte metodologiczną, merytoryczną i kartograficzną, atlas ten miał także duże znaczenie polityczne i propagandowe. Odegrał istotną rolę, głównie popularyzatorską, podczas negocjacji dotyczących przyszłych granic Polski. Dostarczał informacji o Polsce i Polakach, zwłaszcza politykom i ekspertom ze Stanów Zjednoczonych i państw Europy Zachodniej, które wcześniej nie były im znane lub pochodziły z państw zaborczych, niejednokrotnie umniejszających zasięg etniczny i znaczenie Polaków w poszczególnych regionach. Głównym celem E. Romera było wydzielenie i pokazanie opinii publicznej oraz politykom, tzw. „obszarów polskich interesów narodowych”, które w sprzyjających warunkach politycznych, powinny być włączone do przyszłego państwa polskiego. Pod koniec 1918 roku E. Romer wyjechał do Paryża, gdzie do połowy października następnego roku pracował jako ekspert do spraw geograficznych przy polskiej delegacji na paryskiej Konferencji Pokojowej.